Warm water is op veel plekken vanzelfsprekend, maar het opwekken ervan kost energie,vaak veel meer dan we denken. In Nederland wordt voor warm water nog steeds vaak gas gebruikt. Maar er bestaat een duurzame en efficiënte manier om warm water op te wekken met behulp van de zon: zonthermie.
In deze blog leggen we uit wat zonthermie is, hoe het werkt, wanneer het interessant is, en hoe het zich verhoudt tot zonnepanelen. Ook nemen we je mee naar twee projecten van Eikelenboom Tankcleaning, waar zonthermie op industriële schaal wordt ingezet.
Eikelenboom Tank Cleaning B.V.
Wat is zonthermie?
Zonthermie is een techniek waarbij zonlicht wordt omgezet in warmte, meestal voor het verwarmen van water. De term komt van het Griekse thermos (warmte) en is in de basis een relatief eenvoudige en beproefde techniek. Anders dan bij zonnepanelen (die elektriciteit opwekken), draait het bij zonthermie puur om thermische energie: warmte.
De opgevangen warmte wordt gebruikt om water te verwarmen, dat opgeslagen wordt in een buffervat of rechtstreeks ingezet kan worden. Het systeem werkt zonder verbranding en zonder emissie.
Hoe werkt een zonthermisch systeem?
Een standaard zonthermisch systeem bestaat uit drie hoofdcomponenten:
De Zonnecollectoren
Deze worden op het dak of een ander zonrijk oppervlak geplaatst. Er bestaan verschillende typen:
Vlakkeplaatcollectoren – gangbaar, robuust en breed toepasbaar
Vacüumbuiscollectoren – efficiënter bij lage temperaturen of bewolkt weer
CPC-collectoren – met reflectoren, speciaal voor hoge temperatuurtoepassingen
Binnenin de collectoren loopt een vloeistof (meestal water met antivries) die opwarmt door zoninstraling.
Warmtewisselaar en opslagvat
De opgewarmde vloeistof geeft via een warmtewisselaar haar warmte af aan het water in een buffervat. Zo blijft het warme water beschikbaar op momenten dat de zon niet schijnt.
Pomp en regeling
Een pomp en een regelsysteem zorgen voor de juiste circulatie en temperatuurregeling. Moderne systemen zijn vaak automatisch en slim geregeld.
Wat is het verschil met zonnepanelen?
Veel mensen verwarren zonthermie met zonne-energie (PV-panelen), maar ze verschillen fundamenteel:
| Kenmerk | Zonthermie | Zonnepanelen (PV) |
|---|---|---|
| Energieopbrengst | Warmte | Elektriciteit |
| Rendement (bruto) | 50–75% | 15–22% |
| Toepassing | Water- en ruimteverwarming | Elektrische apparaten/netinvoer |
| Opslag | In buffervaten (thermisch) | In accu’s of netlevering |
Zonthermie is dus veel efficiënter in het omzetten van zonlicht in bruikbare energie, maar is minder veelzijdig dan PV.
Voor wie is zonthermie interessant?
Zonthermie is vooral interessant wanneer er veel en regelmatig warm water nodig is. Denk aan:
Industrie: bij reinigingsprocessen, spoeling of productie
Tankreiniging: zoals bij Eikelenboom (zie verderop)
Wellness en recreatie: zwembaden, sauna’s, campings
Landbouw: melkveebedrijven (melkmachine-reiniging), tuinbouw
Zorginstellingen en sportaccommodaties
De technologie is schaalbaar: van compacte zonneboilers in een woning tot grootschalige installaties met honderden collectoren.
Wat levert zonthermie op?
De exacte opbrengst hangt af van meerdere factoren: het type collector, het aantal zonuren, de hellingshoek en de warmtevraag. Enkele cijfers ter illustratie:
Een standaard vlakkeplaatcollector van 2,5 m² levert jaarlijks ca. 1.200–1.400 kWh aan thermische energie.
Op een oppervlak van 100 m² aan collectoren kan je ca. 40.000–60.000 liter warm water per dag genereren, afhankelijk van het systeem.
Bij grotere systemen is een terugverdientijd vaak minder dan 5 jaar, voora; in combinatie met subsidies zoals de EIA (Energie-investeringsaftrek) of ISDE (++).
Een groot voordeel is ook de stabiliteit: zonthermische systemen zijn stil, onderhoudsarm en hebben een levensduur van 20–30 jaar.
Projectvoorbeeld: Eikelenboom Tankcleaning
Bij Eikelenboom Tankcleaning, specialist in het reinigen van tankwagens, is warm water essentieel. Next Source realiseerde hier twee grote zonthermie-installaties:
🔧 Bergen op Zoom
Aantal collectoren: 168 vlakkeplaatcollectoren
Opslagcapaciteit: 20.000 liter
Toepassing: industriële reiniging van tankwagens
Resultaat: structurele besparing op gas, stabiele warmwatervoorziening
👉 Bekijk het project
🔧 Amsterdam
Ook hier werd een op maat gemaakt zonthermisch systeem geplaatst, aangepast aan de beschikbare ruimte en de specifieke warmtevraag.
👉 Bekijk het project
Beide systemen zijn gekoppeld aan geavanceerde regeling en monitoring, zodat de prestaties altijd inzichtelijk blijven.
Praktische aandachtspunten bij zonthermie
Overweeg je zonthermie? Let dan op het volgende:
Ruimte
Je hebt dak- of grondoppervlak nodig, liefst goed georiënteerd op het zuiden. Schaduw heeft direct invloed op de opbrengst.
Integratie
De installatie moet worden afgestemd op bestaande verwarmings- en warmwatervoorzieningen. In hybride systemen werkt zonthermie vaak samen met een naverwarmer (bijv. gas of warmtepomp).
Opslag
Een goed buffervat is cruciaal. Dit bepaalt hoeveel warmte je kunt bewaren en hoe flexibel het systeem is.
Seizoensinvloeden
In de zomer is er vaak overcapaciteit; in de winter is zonthermie minder rendabel. Slimme regeling en dimensionering zijn dus belangrijk.
Tot slot: hoe verhoudt zonthermie zich tot de energietransitie?
Zonthermie speelt een relatief onderbelichte rol in de energietransitie. Toch is het een bewezen techniek die in veel gevallen efficiënter is dan elektriciteit gebruiken om water te verwarmen. Zeker bij grote warmtevraag kan zonthermie veel fossiele energie vervangen.
Meer weten over de toepassingen, technieken en combinatie met bijvoorbeeld PVT of opslag? Bekijk onze productpagina’s of neem contact op met onze engineers.